Instytut Metropolitalny sporządza opracowania eksperckie służące do rozwiązywania określonych zagadnień praktycznych. W zależności od potrzeb opracowania mogą mieć formę: analizy, diagnozy, ekspertyzy, opinii prawnej, koncepcji, symulacji, prognozy. W założeniu każde opracowanie tego typu składa się z dwóch zasadniczych części:
- warstwy obiektywnej – opisu stanu faktycznego i prawnego w danej sprawie, który da się odtworzyć w oparciu o różnorodne źródła wiedzy, w tym dokumenty;
- warstwy subiektywnej – będącej wynikiem analizy krytycznej i przejawem doradztwa ekspertów Instytutu Metropolitalnego; warstwa subiektywna w szczególności zawiera rekomendacje i postulaty.
Instytut Metropolitalny sporządza opracowania eksperckie na różne tematy, o ile mieszczą się w zakresie działalności IMu.